Autor: kancelaria

Przy zakupie nieruchomości komercyjnych kluczowe znaczenie ma analiza jej stanu prawnego i faktycznego. Dzięki niej kupujący może uniknąć ewentualnych trudności i bezpiecznie sfinalizować transakcję – pisze adwokat, doradca restrukturyzacyjny Piotr Korzeniowski na łamach Rzeczpospolitej.

Unijna dyrektywa nr 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, nałożyła na Polskę obowiązek implementacji jej przepisów do krajowego porządku prawnego do 17 grudnia 2021 r. Jedynie w przypadku podmiotów należących do sektora prywatnego, które zatrudniają od 50 do 249 osób, implementacja dyrektywy w zakresie obowiązku ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń mogła nastąpić do dnia 17 grudnia 2023 r. – pisze Iwona Smolak, radca prawny na portalu prawo.pl.

Jak wiemy, Polska nie dotrzymała terminów wdrożenia dyrektywy, w konsekwencji czego Komisja Europejska skierowała do TSUE sprawę m.in. przeciwko Polsce. Uwzględniając powyższe – niewątpliwie obecnie powrót do prac legislacyjnych zmierzających do implementacji dyrektywy należy oceniać pozytywnie.

Kolejny projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa ze stycznia 2024 r. – od poprzedniego z kwietnia 2022 r. różni się:

Po pierwsze:
Tym, że znowu powrócono do Rzecznika Praw Obywatelskich – jako organu przyjmującego zgłoszenia zewnętrzne oraz udzielającego wsparcia zgłaszającym naruszenia prawa.

Według ostatniej wersji projektu ustawy – takie powiadomienie zewnętrzne można było realizować wyłącznie poprzez organy publiczne, jak również poprzez Państwową Inspekcję Pracy.

Na zasadność takiego rozwiązania – zdaniem twórców projektu – ma wskazywać fakt, iż RPO jest organem, który ma kompetencje i doświadczenie w rozpatrywaniu zagadnień z różnych obszarów życia społecznego.

Nowy projekt – doprecyzowuje również obowiązek RPO do przekazania zgłoszenia, po wstępnej weryfikacji, organowi publicznemu do podjęcia dalszych działań. Przekazanie winno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni licząc od dnia dokonania zgłoszenia.

W projekcie przewidziano możliwość pozostawienia bez rozpatrywania zarówno przez RPO, jak i organ publiczny, sprawy, która była już przedmiotem zgłoszenia zewnętrznego – oczywiście tylko w przypadku braku istotnych nowych informacji.

RPO w przypadku kolejnego zgłoszenia tożsamego do poprzedniego – pozostawia je bez rozpoznania i nie informuje o powyższym sygnalisty.

Po drugie:
Przewidziane w projekcie gwarancje i środki prawne będą przysługiwały osobie dokonującej zgłoszenia naruszenia prawa, niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby, tzn. będą one przysługiwać osobom świadczącym pracę czy usługi m.in. na podstawie umowy o pracę, umowy cywilnoprawnej, kontraktu menedżerskiego, wolontariatu, stażu, praktyki, prowadzącym działalność gospodarczą, czy też odbywającym służbę wojskową, lub inną służbę mundurową.

Ochroną zostaną objęte również osoby, które uzyskały informacje o nadużyciach w kontekście związanym z pracą, ale jeszcze przed nawiązaniem stosunku prawnego (np. umowy o pracę).

Po trzecie:
W nowym projekcie wprowadzono możliwość (nie zaś obowiązek) wydawania zgłaszającemu zaświadczeń o podleganiu ochronie przewidzianej w projektowanej ustawie.

Aktualny projekt zakłada, że „zaświadczenie o statusie sygnalisty” może zostać wydane przez organ publiczny podejmujący działania następcze na żądanie zgłaszającego.

Przy czym usunięto przepis, że organ publiczny wydaje zaświadczenie – po odebraniu od zgłaszającego oświadczenia złożonego pod rygorem odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań – iż informacja o naruszeniu prawa będąca przedmiotem zgłoszenia była prawdziwa w momencie dokonywania zgłoszenia.  Taka zmiana – w sposób oczywisty wydaje się ze wszech miar zasadna.

W konsekwencji ww. zmiany – ochrona sygnalisty w ramach nowego projektu ustawy nie będzie już determinowana momentem wydania zaświadczenia, jak było w przypadku poprzedniego projektu ustawy.

Po czwarte:
Dodano przepis o okresie retencji danych osobowych oraz dokumentów przetwarzanych przez RPO – ustalając: okres 12 miesięcy po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym przekazano zgłoszenie do organu publicznego podejmującego dalsze działania, zaś organ publiczny dane osobowe zawarte w rejestrze zgłoszeń zewnętrznych przechowuje przez okres 3 lat po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym zakończono działania następcze.

Po piąte

zmianie uległo szereg terminów – i tak:

W przypadku zgłoszeń wewnętrznych, skrócono:

• okres konsultacji podmiotów prawnych ze związkami zawodowymi, który obecnie wynosi nie mniej niż 5 dni i trwa nie dłużej niż 10 dni,
• okres, w którym procedura zgłoszeń wewnętrznych wchodzi w życie – i obecnie jest to okres do 7 dni licząc od dnia podania jej do wiadomości, poprzedni projekt ustawy wskazywał datę wejścia w życie ustawy po upływie dwóch miesięcy – natomiast nowy projekt skraca ten okres do miesiąca – od dnia jej ogłoszenia,
• podmioty prawne i organy publiczne z kolei będą mieć od momentu wejścia w życie ustawy – miesiąc na wdrożenie procedur przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów.

Celem wymuszenia prawidłowego stosowania ustawy o sygnalistach oraz zgodnie z art. 23 dyrektywy – w rozdziale 6 (art. 54 – 59) komentowanego projektu – zamieszczono przepisy karne. (art. 51-56 projektu).

Przepisy karne stoją na straży praw sygnalistów w zakresie zgłaszania i ujawniania naruszeń prawa oraz zakazu podejmowania działań odwetowych.

Przepisy karne przewidują kary dla osób, które:

• uniemożliwiają lub istotnie utrudniają dokonanie zgłoszenia naruszenia prawa,
• podejmują działania odwetowe wobec zgłaszającego naruszenie prawa lub osoby powiązanej ze zgłaszającym,
• wbrew przepisom ustawy ujawniają tożsamość osoby dokonującej zgłoszenia, osoby pomagającej w zgłoszeniu lub osoby powiązanej ze zgłaszającym,
• będąc odpowiedzialnymi za ustanowienie procedury zgłoszeń wewnętrznych – nie ustanawiają tej procedury lub ustanawia ją z istotnym naruszeniem wymogów wynikających z ustawy.

Jedynie art. 58 projektowanej ustawy jest przepisem dyscyplinującym samego sygnalistę. Zgodnie z powołanym przepisem – sygnalista będzie ponosić odpowiedzialność przewidzianą w ustawie, jeśli dokonując zgłoszenia lub ujawnienia publicznego – wiedział, że do naruszenia nie doszło. Zatem – czyn sygnalisty musi być czynem umyślnym.

Jeżeli chodzi o upadłości konsumenckie, zgodnie z oczekiwaniami przekroczyliśmy w 2023 roku granicę 20 tys. ogłoszonych upadłości – podsumowuje radca prawny i doradca restrukturyzacyjny Piotr Glonek w raporcie MGBI za 2023 rok.

Poza oczywistym wpływem czynników takich, jak m.in. rekordowa inflacja, wzrost cen podstawowych produktów, w tym energii i paliw, tak duża liczba upadłości konsumenckich, wynika z systematycznie rosnącej wśród konsumentów świadomości prawnej, połączonej z obiektywną i bieżącą potrzebą skorzystania przez nich z instrumentu prawnego, jakim jest upadłość konsumencka.

Upadłość nie jest co do zasady efektem krótkotrwałych problemów finansowych. To w większości przypadków skutek kumulujących się niekiedy przez kilka lat problemów finansowych.

O tym, że Polacy coraz słabiej radzili sobie w ostatnich latach z obsługą należności, mogły świadczyć informacje z biur informacji kredytowych (np. KRD) o wzrastającym zadłużeniu społeczeństwa (także wysokości przeciętnego zadłużenia). Równocześnie rosła grupa osób ubiegających się o wsparcie z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców, którzy nie radzili sobie z obsługą kredytu, pomimo trwającego programu ustawowych wakacji kredytowych.

Na liczbę upadłości konsumenckich wpłynęło także to, iż wśród osób decydujących się na ten krok widoczna była grupa byłych przedsiębiorców. Przedsiębiorcy, będący osobami fizycznymi mogą skorzystać z możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej, co jest dopuszczalne po spełnieniu określonych wymagań (złożenie wniosku o wykreślenie z CEIDG i posiadanie statusu konsumenta w dacie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości).

Potwierdzeniem tej tezy i tendencji, może być fakt, że rośnie liczba ogłaszanych upadłości konsumenckich przez osoby, które w ciągu 6 miesięcy przed ogłoszeniem upadłości prowadziły działalność gospodarczą.

Zapraszamy do zapoznania się z video przygotowanym przez radcę prawnego Iwonę Smolak dla Lex News (Wolters Kluwer).

Unia Europejska od lat stara się wzmacniać zasadę równości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn – za taką samą pracę lub pracę takiej samej wartości. Cel ten ma pomóc szybko osiągnąć najnowsza dyrektywa, która przewiduje m.in. jawność informacji dotyczących stawek wynagrodzeń na danych stanowiskach i otwarte raportowanie lub informowanie pracowników o poziomach płac – piszą radca prawny Iwona Smolak i aplikant adwokacki Paweł Piotrowski na portalu prawo.pl.

Zgodnie z art. 157 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, każde Państwo Członkowskie zapewnia stosowanie zasady równości wynagrodzenia dla pracowników płci męskiej i żeńskiej za taką samą pracę lub pracę takiej samej wartości. Niemniej jednak, w krajach wspólnoty w dalszym ciągu istnieje duża dysproporcja w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez Radę Europejską i Radę (UE) w roku 2018, luka płacowa pomiędzy kobietami a mężczyznami w UE wynosiła 13 proc., natomiast luka emerytalna aż 30 proc. Unia Europejska jako główny powód, który odpowiada za taki stan rzeczy wskazuje brak przejrzystości wynagrodzeń. To właśnie dzięki przejrzystości wynagrodzeń – zdaniem autorów dyrektywy – zostanie wzmocniona pozycja pracowników, którzy będą mieli prawo do otrzymywania przez kobiety i mężczyzn równego wynagrodzenia za taką sama pracę lub pracę o takiej samej wartości.

Uwzględniając powyższe, Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły przepisy o przejrzystości wynagrodzeń w postaci dyrektywy. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970 w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania – bo taka jest pełna nazwa przyjętego aktu prawnego – wprowadza szereg rozwiązań, które będą stanowić zupełne novum w obecnych przepisach dotyczących wynagrodzeń.

Zmiany wprowadzane dyrektywą – w tym m.in. obowiązek raportowania

Dyrektywa 2023/970 wprowadza szereg zmian dotychczas zupełnie nieznanych w polskim systemie prawnym. Przede wszystkim w treści dyrektywy przewidziana jest jawność informacji dotyczących stawek wynagrodzeń na danych stanowiskach i otwarte raportowanie lub informowanie pracowników o poziomach płac. Wprowadzone zostaną także mechanizmy kontrolne i naprawcze w sytuacji nierówności płacowych, z udziałem strony społecznej lub organu państwowego.

Na mocy nowych przepisów, firmy w Unii Europejskiej będą obowiązane udzielać informacji o wynagrodzeniach i jeśli luka płacowa ze względu na płeć przekracza 5 proc. – podejmować odpowiednie działania. Coroczny obowiązek sprawozdawczy będzie spoczywać na firmach zatrudniających ponad 250 pracowników. Będą one musiały przedstawiać sprawozdania organom krajowym w zakresie luk płacowych.

Mniejsze przedsiębiorstwa będą przedstawiać takie sprawozdania co trzy lata. Natomiast organizacje zatrudniające mniej niż 100 osób będą wyłączone spod tego obowiązku.

Odszkodowania dla ofiar dyskryminacji płacowej

Przepisy zawierają także regulacje dotyczące odszkodowań dla ofiar dyskryminacji płacowej oraz regulacje odnośnie kar dla pracodawców łamiących nowe regulacje. Pracownicy, którzy doświadczą dyskryminacji płacowej ze względu na płeć będą mogli otrzymać odszkodowanie, w tym pełne odzyskanie wynagrodzenia i związanych z nim premii lub świadczeń rzeczowych w należnej wysokości. Warty uwagi jest także przepis o odwróconym ciężarze dowodowym, w którym to pracodawca (a nie pracownik) będzie musiał udowodnić, że nie naruszył przepisów o dyskryminacji płacowej.

Dostęp do informacji dla pracowników

Nowością będą także przepisy dotyczące informacji na temat wynagrodzenia dla nowo przyjmowanych pracowników. Na pracodawcy będzie spoczywać obowiązek zamieszczenia w ogłoszeniu o rekrutacji lub przed rozmową kwalifikacyjną informacji o początkowym poziomie lub przedziale wynagrodzenia na danym stanowisku. Wprowadzony zostanie też zakaz pytania się kandydatów na nowych pracowników o ich wcześniejsze wynagrodzenia.

Co więcej, każdy pracownik powinien mieć prawo do uzyskania, na swój wniosek, informacji dotyczących jego indywidualnego poziomu wynagrodzenia oraz średnich poziomów wynagrodzenia, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę jak on lub pracę o takiej samej wartości jak jego praca. Powinien on również mieć możliwość otrzymania informacji za pośrednictwem przedstawicieli pracowników lub organu do spraw równości. Pracodawcy powinni co roku informować swoich pracowników o tym prawie, a także o krokach, jakie będą podejmowane w celu wykonywania tego prawa.

A to tylko niektóre najważniejsze rozwiązania, które znalazły się w 74 stronicowym tekście dyrektywy 2023/970.

Implementacja dyrektywy do porządku prawnego

Zgodnie z obowiązującym prawem, państwa członkowskie mają dwa lata, licząc od dnia publikacji dyrektywy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, do implementowania jej przepisów. W omawianym przypadku graniczną datą będzie 7 czerwca 2026 r. Czas ten powinien pozwolić przyjąć państwom członkowskim odpowiednie przepisy, które nie powinny budzić większych kontrowersji.

Problem dyskryminacji płacowej ze względu na płeć jest zjawiskiem, które powinno być wyeliminowane i przepisy dyrektywy 2023/970 mają w swoim założeniu jak najszybsze dojście do tego celu.

Rozpoczęły się prace nad dwoma projektami ustaw zakładającymi wprowadzenie emerytur stażowych. Nieoficjalnie DGP dowiedział się, że większe szanse na poparcie ma projekt Lewicy.

Jest nadzieja i szansa na sprawne procedowanie i szybkie wprowadzenie ustawy do naszego systemu prawnego – tak ostatnie działania resortu pracy ws. ustawy o sygnalistach komentuje Iwona Smolak, radca prawny i partner w kancelarii Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni.

• Prace nad projektem ustawy o sygnalistach nabrały tempa. W czwartek 11 stycznia projekt ukazał się również w Rządowym Centrum Legislacji.
• Ma być procedowany w trybie odrębnym, czyli z pominięciem etapu uzgodnień, konsultacji i opiniowania, gdyż były one już przeprowadzone w poprzedniej kadencji.
• Główną zmianą zawartą w nowym projekcie jest zastąpienie Państwowej Inspekcji Pracy w roli organu przyjmującego zgłoszenia zewnętrzne i udzielającego zgłaszającym wsparcia Rzecznikiem Praw Obywatelskich.
• RPO stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela określonych m.in. w Konstytucji, oraz zasad równego traktowania. Już tylko z tych względów zastąpienie PIP przez RPO postrzegam jako rozwiązanie bardziej odpowiednie – mówi Iwona Smolak.

Takie zmiany wprowadzono w najnowszej wersji projektu o sygnalistach

Iwona Smolak przypomina, że projekt ustawy mającej za zadanie implementację dyrektywy unijnej, która ustanawia zasady i procedury ochrony „ sygnalistów”  powstał pod koniec 2021r. Wówczas został skierowany do uzgodnień międzyresortowych, opiniowania przez partnerów społecznych oraz konsultacji publicznych. Od tego czasu projekt ustawy uległ znacznym modyfikacjom.

Najnowsze przepisy Kodeksu karnego objęły szeroką ochroną organizatorów przetargów, już nie tylko publicznych. Ustawodawca zmienił przepisy tak, by nadążały za zmieniającą się rzeczywistością dotyczącą przetargów. Od października 2023 r. odpowiedzialność karna grozi nawet w przypadku zakłócania aukcji. O zmianach piszą adwokatki – Alicja Syroka i Gabriela Dąbrowska z Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni.

Wraca temat wliczania do stażu pracy okresów prowadzenia działalności gospodarczej i pracy na podstawie umów cywilnoprawnych. Nowe władze resortu pracy rozważają wdrożenie tego pomysłu. Poprzednia ekipa rządząca go odrzucała.