Autor: kancelaria

Kodeksowe usankcjonowanie pracy zdalnej

Posted on by kancelaria

Potrzeba wprowadzenia zmian w zakresie pracy zdalnej uzasadniona została w projekcie do ustawy – jako konieczność wyjścia naprzeciw uzasadnionym potrzebom pracowników i pracodawców, co wiąże się z wprowadzeniem pracy zdalnej jako rozwiązania stałego – pisze na łamach Gazety Prawnej radca prawny Iwona Smolak.

„Praca zdalna” – o której mowa w obecnie obowiązującym art. 67 18 kp. i następnych, stanowi połączenie dotychczas funkcjonujących trzech sposobów świadczenia pracy w sposób zdalny – tj:

  • najbardziej popularnej, funkcjonującej na podstawie art. 3 ustawy z 2.03.2020r. „ o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem , przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID – 19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych „ ( Dz.U. 2020, p. 374) – pracy zdalnej, którą mógł wprowadzić pracodawca w trybie polecenia na czas oznaczony w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemiologicznego lub stanu epidemii , ogłoszonego z powodu COVID – 19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu;
  • funkcjonującej na podstawie art. 67 5 – 67 17 kp. instytucji telepracy;
  • nieuregulowanej formalnie, ale funkcjonującej w praktyce – home office, mającej postać okazjonalnej pracy świadczonej w domu.

Zgodnie z nową regulacją – praca zdalna została zdefiniowana – jako praca wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodniona z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

W świetle powyższej definicji legalnej „ pracy zdalnej” – może ona być wykonywana również w modelu hybrydowym ( na część wymiaru etatu). Ponadto praca zdalna może być wykonywana nie tylko w z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość jak tele – lub wideokonferencja , ale również z użyciem innych środków komunikacji jak np. telefon, komunikatory internetowe itp.

Katalog prac zakazanych do wykonywania w trybie zdalnym

Oczywistym dla wszystkich winno być , iż praca może być wykonywana w trybie zdalnym tylko wówczas gdy ze swej istoty – nadaje się ona do wykonywania z wykorzystaniem takiego rozwiązania. W art. 67 31 kp, ustawodawca wprowadził katalog prac, co do których przewidział zakaz wykonywania ich w trybie zdalnym.

Do tych prac należą: prace szczególnie niebezpieczne, w wyniku których następuje przekroczenie dopuszczalnych norm czynników fizycznych określanych dla pomieszczeń mieszkalnych , prace z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie, o których mowa w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem czynników chemicznych w miejscu pracy, prace związane ze stosowaniem lub wydzielaniem się szkodliwych czynników biologicznych, substancji radioaktywnych oraz innych substancji lub mieszanin wydzielających uciążliwe zapachy, oraz prace powodujące intensywne brudzenie.

Miejsce wykonywania pracy zdalnej

Wprowadzona definicja pracy zdalnej, wskazuje, iż miejscem jej może być ( ale nie wyłącznie) miejsce zamieszkania pracownika. Pod pojęciem „ miejsce zamieszkania” należy ( przynajmniej na razie, gdy brak orzecznictwa w tym zakresie) rozumieć miejscowość, w której pracownik przebywa z zamiarem stałego pobytu ( art. 25kc).

Omawiając regulację „ pracy zdalnej” należy jednocześnie podkreślić, że pracownikami zdalnymi nie są pracownicy tzw. mobilni , których miejsce pracy jest ze swej istoty ruchome, podobnie rzecz się będzie miała do pracowników, którzy wykonują prace w związku z poleceniem odbycia podróży służbowej.

Sposoby wykonywania pracy zdalnej

Zgodnie z wprowadzoną regulacją ustawową – praca zdalna może być wykonywana:

  • w modelu podstawowym – tj. w ramach uzgodnień pomiędzy pracodawcą a pracownikiem ( art. 67 19 §1-2 kp.);
  • modelu nadzwyczajnym – w drodze polecenia pracodawcy (art. 67 19 §3-5 kp.);
  • na wniosek niektórych szczególnych grup pracowników (art. 67 19 § 6-7 kp.);
  • okazjonalnie w wymiarze do 24 dni w ciągu roku na wniosek pracownika złożony w formie papierowej lub elektronicznej (art. 67 33 kp.)

Uzgodnienie świadczenia pracy w formie zdalnej może mieć miejsce przy zawieraniu umowy o prace, a także już w jej trakcie.

Zasady w ramach których będzie wykonywana praca zdalne są ustalane w porozumieniu zawartym z zakładową organizacją związkową ( lub kilkoma – jeśli jest ich więcej) a w przypadku jej braku lub też w przypadku niedojścia do porozumienia – reguły związane z pracą zdalną zostają wprowadzone w drodze regulaminu pracy zdalnej. Jeśli w danej firmie nie dojdzie do powstania regulaminu pracy zdalnej – pracodawca określi reguły jej wykonywania w poleceniu pracy zdalnej ( art. 6719 §3 kp.) albo w porozumieniu zawartym z pracownikiem ( art. 6720 §5 kp.)

Obowiązki pracodawcy w związku z pracą zdalną

Ustawodawca nałożył na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikowi pracującemu zdalnie – narzędzi, materiałów oraz pokrywania kosztów związanych z pracą zdalną.

Ustawodawca dopuścił, aby pracownik mógł wykorzystywać własne narzędzia i materiały do pracy ( pod warunkiem, że spełniają one wymogi bhp). W takiej sytuacji pracodawca jest obowiązany do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego w wysokości ustalonej z pracownikiem.
Obowiązek pracodawcy polegający na zapewnieniu pracownikowi instalacji, serwisu, konserwacji, pokrycia kosztów eksploatacji, kosztów energii elektrycznej, oraz usług telekomunikacyjnych niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, narzędzi prac i wypłaty ekwiwalentu – może być zastąpiony obowiązkiem wypłaty ryczałtu, którego wysokość winna odpowiadać przewidywanym kosztom ponoszonym przez pracownika w związku z wykonywaniem pracy zdalnej.

Kontrola pracownika świadczącego pracę zdalnie

Przepisy regulujące pracę zdalną przewidują trzy rodzaje kontroli pracownika świadczącego pracę w formie zdalnej, tj:

  • kontrolę wykonywania pracy zdalnej;
  • kontrolę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
  • kontrolę przestrzegania wymogów w zakresie bezpieczeństwa i ochrony informacji, w tym procedur ochrony danych osobowych.

Szczególne grupy pracowników uprawnionych do pracy zdalnej

Regułą jest, że do wykonywania pracy w trybie zdalnym dochodzi na skutek porozumienia pracodawcy i pracownika.

W itp. 6719 §6 kp. przewidziano jednak, iż pewnym grupom pracowników przysługuje prawo do uwzględnienia przez pracodawcę ich wniosku o pracę zdalną. Oczywiście , z wyjątkiem tych sytuacji – gdy nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Do kręgu osób, którym przysługuje roszczenie o pracę zdalną należą:

  • pracownik – który jest rodzicem dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu ( również po ukończeniu przez nie 18 lat);
  • pracownik – który jest rodzicem dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności;
  • pracownik – który jest rodzicem dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania ruchu, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno – wychowawczych ( również po ukończeniu przez nie 18 roku życia)
  • pracownica w ciąży;
  • pracownik wychowujący dziecko do ukończenia przez nie 4 roku życia;
  • pracownik sprawujący opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym posiadających orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o znaczącym stopniu niepełnosprawności.

W powyższych przypadkach – pracodawca może odmówić uwzględnienia wniosku pracownika jedynie jeśli nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub jej rodzaj.

Okazjonalna praca zdalna

Zgodnie z itp. 6733 §1 kp. praca zdalna może być wykonywana okazjonalnie, na wniosek pracownika w wymiarze nie przekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym – można uznać, że jest to odpowiednik dotychczasowej home office.

Do okazjonalnej pracy zdalnej nie mają zastosowania przepisy regulujące zasady wypłaty ekwiwalentu lub ryczałtu, ani obowiązek pracodawcy zapewnienia materiałów, narzędzi itp.

Różne formy układu z wierzycielami w ramach restrukturyzacji

Posted on by kancelaria

Dłużnik może zaproponować wierzycielom różnorodne formy zaspokojenia zobowiązań, dostosowane do jego indywidualnej sytuacji i możliwości. Może być to m.in. redukcja wysokości zobowiązań połączona z rozłożeniem na raty zapłaty pozostałej części, czy też konwersja wierzytelności na udziały lub akcje – piszą nałamach Rzeczpospolitej radca prawny i doradca restrukturyzacyjny Piotr Glonek oraz adwokat Magdalena Sakowska.

Celem i kulminacyjnym punktem postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie układu z wierzycielami. Układ jest porozumieniem pomiędzy dłużnikiem i jego wierzycielami, które określa zasady i sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika. Prawo restrukturyzacyjne (PrRestr) przewiduje jedynie przykładowe sposoby restrukturyzacji, które może zaproponować dłużnik wierzycielom. Należą do nich:

  • odroczenie terminu wykonania zobowiązania,
  • rozłożenie spłaty na raty,
  • zmniejszenie wysokości,
  • konwersja wierzytelności na udziały lub akcje,
  • zmiana, zamiana lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

Z uwagi na to, iż są to jedynie przykładowe formy, dłużnik ma możliwość zaproponowania wierzycielom niestandardowych form modyfikacji lub zaspokojenia zobowiązań, dostosowanych do jego indywidualnej sytuacji i możliwości (np. przeniesienie na wierzycieli pewnych składników swojego majątku).

Niemniej jednak, najczęściej proponowanymi formami restrukturyzacji, jest redukcja wysokości zobowiązań połączona z rozłożeniem na raty zapłaty pozostałej części.

Podział wierzycieli na grupy

Cechą charakterystyczną propozycji układowych składanych w postępowaniu restrukturyzacyjnym jest możliwość podziału wierzycieli na grupy obejmujące różne kategorie interesów. Znów ustawodawca wskazuje pewien przykładowy sposób wyodrębnienia takich grup (art 161 PrRestr). W praktyce często dłużnicy dzielą także wierzycieli ze względu na wysokość przysługujących im wierzytelności.

PRZYKŁAD

Propozycje układowe z podziałem na grupy w przyspieszonym postępowaniu układowym

GRUPA I:

Wierzyciele, którym przysługują wierzytelności uwzględnione na spisie wierzytelności w wysokości niższej bądź równej – w zakresie wierzytelności głównej – kwocie 10.000,00 zł:

1) spłata 100 proc. wierzytelności głównej;

2) płatność nastąpi jednorazowo w terminie do ostatniego dnia roboczego pierwszego pełnego kwartału (rozumianego jako trzy kolejne pełne miesiące kalendarzowe) następującego po dniu stwierdzenia prawomocności postanowienia o zatwierdzeniu układu;

3) umorzenie w całości wszelkich odsetek od wierzytelności głównej naliczonych do dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego dłużnika, jak i po tym dniu, a także umorzenie w całości innych kosztów ubocznych, w tym kosztów związanych z dochodzeniem wierzytelności, powstałych do dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego dłużnika.

GRUPA II:

Wierzyciele, którym przysługują wierzytelności uwzględnione na spisie wierzytelności w wysokości przekraczającej – w zakresie wierzytelności głównej – kwotę 10.000,00 zł,:

1) Spłata 50 proc. wierzytelności głównej, z zastrzeżeniem pkt 4 poniżej, w trzech kolejnych latach kalendarzowych, w ten sposób, że procentowy udział spłaty spłacanej części wierzytelności głównej w poszczególnych latach będzie następujący:

A) Pierwszy rok – 33,33 proc.

B) Drugi rok – 33,34 proc.

C) Trzeci rok – 33,34 proc.

2) płatność nastąpi w równych ratach miesięcznych, przy czym pierwsza z płatności nastąpi w terminie do ostatniego dnia roboczego pierwszego pełnego kwartału (rozumianego jako trzy kolejne pełne miesiące kalendarzowe) następującego po dniu stwierdzenia prawomocności postanowienia o zatwierdzeniu układu;

3) umorzenie pozostałej części wierzytelności głównej, z zastrzeżeniem pkt 4 poniżej;

4) wierzyciel w ramach spłat zgodnie z pkt 1 powyżej nie może uzyskać zaspokojenia w kwocie niższej niż 10 000,00 zł, co należy rozumieć w ten sposób, że jeśli 50 proc. wierzytelności głównej danego wierzyciela daje kwotę niższą niż 10 000,00 zł, wówczas na rzecz takiego wierzyciela jako kwotę do spłaty zgodnie z pkt 1 powyżej przyjmuje się 10 000,00 zł;

5) umorzenie w całości wszelkich odsetek od wierzytelności głównej naliczonych do dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego dłużnika, jak i po tym dniu, a także umorzenie w całości innych kosztów ubocznych, w tym kosztów związanych z dochodzeniem wierzytelności, powstałych do dnia otwarcia przyspieszonego postępowania układowego dłużnika.

Konwersja wierzytelności na akcje i udziały jako wynik zawarcia układu

Konwersja wierzytelności na udziały lub akcje jest jednym ze szczególnych sposobów restrukturyzacji, który prowadzi do zaspokojenia wierzyciela w innej formie niż pieniężna i powoduje wygaśniecie zobowiązania dłużnika.

Polega ona na objęciu udziałów lub akcji w podwyższonym kapitale zakładowym w zamian za umorzenie wierzytelności. W wyniku tego działania wierzyciel staje się wspólnikiem lub akcjonariuszem w spółce i korzysta z prawa do dywidendy.

W przypadku podwyższenia kapitału zakładowego spółki, poprzez jego pokrycie wierzytelnościami układowymi, decyzja o takim podwyższeniu kapitału zakładowego ma charakter zewnętrzny. Zapada ona na zgromadzeniu wierzycieli. Spółkę na zgromadzeniu wierzycieli, a także w całym postępowaniu, reprezentuje zarząd (tzw. czynnik menedżerski), a o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki decydują w istocie wierzyciele1.

Układ zastępuje czynności związane z podwyższeniem kapitału i objęciem udziałów (akcji). Konwersja następuje z mocy samego układu, a zatem żadne dodatkowe czynności wymagane przepisami kodeksu spółek handlowych (KSH) nie są potrzebne. Podstawą rejestracji nowego podwyższonego kapitału jest odpis prawomocnego postanowienia o zatwierdzeniu układu.

Spółka składa zatem do KRS wniosek o wpis podwyższenia kapitału zakładowego załączając do niego jedynie treść układu z odpisem prawomocnego postanowienia o jego zatwierdzeniu2. W dalszej kolejności sąd rejestrowy dokonuje wpisu.

Instytucja ta jest korzystnym dla dłużników sposobem na restrukturyzację swoich zobowiązań. Dłużnik składając propozycję, która przewiduje konwersję na udziały wierzytelności może doprowadzić do umorzenia swoich zobowiązań rzeczywiście ich nie spłacając.

Dla wierzycieli proces ten należałoby uznać za ryzykowny ponieważ nabywają oni udziały lub akcje dłużnika, którego przedsiębiorstwo znajduje się w restrukturyzacji i nie posiadają gwarancji skutecznego jej zakończenia. Dopiero po wykonaniu układu udziały nabyte w drodze konwersji będą miały stabilną wartość i staną się przedmiotem obrotu gospodarczego. Wtedy wierzyciel będzie mógł je spieniężyć.

Co istotne, opór wierzyciela nie może stanowić przeszkody w przeprowadzeniu konwersji wierzytelności na udziały, jeżeli większość wierzycieli (większość osobowa) albo wierzyciele posiadający większość kapitałową opowiedzą się za układem.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie, XXIII Wydziału Gospodarczego Odwoławczego z 3 września 2020 r., XXIII Gz 471/20 z istoty konwersji wierzytelności na akcje lub udziały, wyjąwszy te rzadkie przypadki, w których układ przyjęty jest jednomyślnie, wynika niejako zmuszenie tych wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi do zaangażowania się w spółkę, w jej działalność i zamierzenia inwestycyjne.

Konwersja i co dalej?

Możliwości wierzyciela, który stał się udziałowcem lub akcjonariuszem restrukturyzowanego:

A) Konwersja wierzytelności na udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – zbycie udziałów w spółce z o.o.

1. Co do zasady każdy ze wspólników może sprzedać udziały, którymi dysponuje. Niemniej jednak mogą istnieć ograniczenia w umowie spółki, dlatego ważnym elementem będzie jej zbadanie. Na zbycie może być wymagana zgoda zgromadzenia wspólników lub zarządu (jeżeli zarząd zgody nie udzieli można złożyć w tym zakresie wniosek do sądu rejestrowego) albo pozostali wspólnicy mają prawo pierwokupu. Krąg potencjalnych nabywców może być ograniczony poprzez konieczność spełnienia konkretnych wymagań np. posiadania zezwoleń czy koncesji.

2. Zawarcie umowy sprzedaży zmusi nastąpić w odpowiedniej formie (pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi); konieczne jest zgłoszenie transakcji spółce.

3. Zawarcie umowy sprzedaży udziałów powoduje także powstanie obowiązków podatkowych.

4. W pierwszej kolejności należałoby zaproponować nabycie udziałów pozostałym wspólnikom.

5. Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością można zbyć korzystając z profesjonalnych podmiotów, które zajmują się poszukiwaniem potencjalnych nabywców.

B) Konwersja wierzytelności na akcje – zbycie akcji w spółce akcyjnej

1. Akcje są zbywalne, więc co do zasady nie ma przeszkód, aby je zbyć.

2. Podobnie jak w przypadku sp. z o.o. mogą wystąpić ograniczenia w zbywaniu akcji np. uzależnienie od zgody spółki, więc konieczne będzie zbadanie statutu spółki. Zbycie może wymagać zgody spółki, może istnieć prawo pierwokupu, mogą istnieć inne ograniczenia statutowe.

3. Gdy spółka jest notowana na giełdzie można dokonać sprzedaży akcji za pośrednictwem biura maklerskiego,

4. Gdy spółka nie jest notowana na giełdzie w grę wchodzi sprzedaż akcji zainteresowanemu nabywcy.

Czy układ musi obejmować wszystkich wierzycieli?

Odpowiedź brzmi: Nie. Możliwy jest tzw. układ częściowy. Jeżeli dłużnik posiada wielu wierzycieli, ale wierzytelności części z nich nie mają kluczowego znaczenia dla dalszego funkcjonowania przedsiębiorcy, możliwe jest złożenie propozycji układowych tylko niektórym z nich. Jest to niewątpliwa zaleta układu częściowego, bowiem nie ma konieczności angażowania w postępowanie wszystkich wierzycieli a jedynie tych, których wierzytelności mają np. największą wartość i mają realny wpływ na kondycję restrukturyzowanego przedsiębiorstwa.

Wyodrębniając wierzycieli do układu częściowego dłużnik musi brać pod uwagę obiektywne, jednoznaczne, uzasadnione ekonomicznie kryteria, dotyczące stosunków prawnych wiążących wierzycieli z dłużnikiem, z których wynikają zobowiązania objęte propozycjami układowymi. W przeciwnym razie naraża się na odmowę zatwierdzenia układu lub stwierdzenie niezgodności z prawem kryteriów wyodrębnienia wierzycieli.

PRZYKŁAD

Kryterium wyodrębnienia mogą stanowić wierzyciele w ramach określonych stosunków prawnych zawartych przez dłużnika.

Układ obejmuje wierzycieli, którzy spełniają następujące kryteria wyodrębnienia: wierzytelności osobiste powstałe przed dniem układowym z tytułu udzielenia pożyczki. Pozostali wierzyciele nie uczestniczą w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Zobowiązania względem nich dłużnik musi regulować na bieżąco.

Warto wskazać, że zawarcie układu częściowego możliwe jest jedynie w postępowaniu o zatwierdzenie układu i w przyspieszonym postępowaniu układowym a dla jego przyjęcia niezbędne jest uzyskanie głosów połowy wierzycieli, mających łącznie dwie trzecie sumy wierzytelności przysługującej wierzycielom objętym układem częściowym i uprawnionym do głosowania.

W układzie częściowym szczególnie ciekawa jest sytuacja wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo (tj. posiadających wierzytelności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską, przeniesieniem na wierzyciela własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa), bowiem wierzyciel zabezpieczony rzeczowo może zostać objęty układem wbrew własnej woli.

Możliwe jest to kiedy dłużnik przedstawi wierzycielowi propozycje układowe przewidujące:

  • pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie, jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana lub wygasła

albo

  • zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia.

Oznacza to, że zaproponowane wierzycielowi warunki nie mogą być gorsze, niż kwoty, które mógłby uzyskać w wyniku egzekucji z przedmiotu zabezpieczenia3.

Czy w ramach układu można także zlikwidować cały majątek dłużnika?

Odpowiedź brzmi: Tak. Tzw. układ likwidacyjny to szczególna instytucja postępowania restrukturyzacyjnego. Polega on na zaspokojeniu wierzycieli poprzez likwidację majątku dłużnika, w taki sposób, że suma uzyskana ze sprzedaży poszczególnych elementów majątku dłużnika jest finalnie dzielona pomiędzy wierzycieli zgodnie z zasadami określonymi w układzie.

Ustawodawca nie wprowadza zamkniętego katalogu sposobów likwidacji majątku dłużnika. Likwidacja majątku dłużnika możliwa jest poprzez:

  • Sprzedaż majątku przeprowadzoną przez wyznaczoną osobę i rozdział pomiędzy wierzycieli. W takim wypadku jeżeli do wykonania układu ma dojść poprzez sprzedaż poszczególnych składników majątku konieczne jest wyznaczenie wykonawcy układu. Wykonawcą układu jest osoba fizyczna lub prawna wybrana przez wierzycieli.
  • Przejęcie majątku przez wierzycieli lub wierzyciela, które może polegać na podziale majątku pomiędzy wierzycieli lub na przejęciu majątku przez niektórych z nich z obowiązkiem spłaty pozostałych wierzycieli. Możliwe jest także objęcie przez wierzycieli udziałów w całości lub poszczególnych składnikach majątku dłużnika.
  • W inny, określony układem, sposób. Może to być np. sprzedaż w drodze przetargu ograniczonego do oferentów wskazanych w układzie, sprzedaż oferentowi oznaczonemu w układzie4.

Układ likwidacyjny podlega wszystkim wymogom proceduralnym, tak jak układ zwykły (restrukturyzacyjny), w szczególności w zakresie składania propozycji układowych, przyjmowania układu przez wierzycieli, zatwierdzania układu przez sąd, zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego, zmiany i uchylenia układu5.

PAMIĘTAJ!

Jeżeli w skład majątku dłużnika wchodzi majątek obciążony rzeczowo np. nieruchomość obciążona hipoteką to sprzedaż w warunkach układu likwidacyjnego nie ma skutków sprzedaży egzekucyjnej. Oznacza to, że nabywca takiej nieruchomości nabywa ją wraz z obciążeniami i staje się dłużnikiem rzeczowym a wierzyciel hipoteczny może prowadzić egzekucję z tej nieruchomości.

Jeżeli chcemy nabyć pewne składniki majątku bez obciążeń, musimy zadbać aby układ przewidywał w swojej treści uchylenie zabezpieczeń.

Czy układ może być zawarty tylko w postępowaniu restrukturyzacyjnym?

Odpowiedź brzmi: Nie. Co do zasady ścieżką podstawową do zawarcia układu z wierzycielami jest jedno z czterech postępowań restrukturyzacyjnych. Ale ustawodawca na zasadzie wyjątku przewidział także możliwość zawarcia układu w postępowaniu upadłościowym (art. 266a i n. PrUpad) oraz w upadłości konsumenckiej (art. 49122 i n. PrUpad).

Przypisy:

1 Por. R. Adamus Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019, Legalis komentarz do art. 156 PrRestr

2 Por. R. Adamus Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019, Legalis komentarz do art. 156 PrRestr

3 P. Zimmerman, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 7, Warszawa 2022, Legalis komentarz do art. 181

4 Por. R. Adamus Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019, Legalis komentarz do art. 159 PrRestr

5 Por. R. Adamus Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019, Legalis komentarz do art. 159 PrRestr

Restrukturyzacja: różne drogi do zawarcia układu z wierzycielami

Posted on by kancelaria

Jeżeli dłużnik – z uwagi na swoją sytuację – wybierze niewłaściwy rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego, sąd oddali jego wniosek. Gdy sąd stwierdzi taką okoliczność już po otwarciu postępowania, może je umorzyć.

Pierwszym dylematem, który musi rozstrzygnąć przedsiębiorca znajdujący się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej (w szczególności sytuacji zachwiania lub utraty płynności finansowej), jest ten czy sytuacja kwalifikuje go, a nawet obliguje do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W przypadku odpowiedzi negatywnej, to znaczy, gdy istnieją realne szanse na dalsze prowadzenie działalności gospodarczej, niemniej jednak przedsiębiorca nie jest wstanie przezwyciężyć napotkanych trudności, przy zastosowaniu dotychczasowych środków i  metod, najczęściej właściwym rozwiązaniem jest restrukturyzacja. O tym, kiedy właściwa i konieczna jest upadłość a kiedy restrukturyzacja, jakie elementy należy wziąć pod uwagę przy decyzji i na jakim etapie ta decyzja powinna być podjęta, pisaliśmy w artykule „Widzisz pierwsze symptomy kryzysu? Pomyśl o restrukturyzacji” (Rzeczpospolita z 14 kwietnia 2023 r.). Dzisiaj o tym, którą ścieżkę restrukturyzacji wybrać.

Co mówią statystyki?

Statystyki z ubiegłych lat wskazują, iż corocznie coraz więcej przedsiębiorców w naszym kraju, decyduje się na otwarcie restrukturyzacji. Jednocześnie, równolegle spadała liczba składanych wniosków i ogłaszanych upadłości przedsiębiorców. Według danych i analiz Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej w 2016 roku, który był pierwszym rokiem obowiązywania przepisów o postępowaniach restrukturyzacyjnych, rozpoczęto 212 takich postępowań. W 2017 r. takich postępowań rozpoczęto 348, w 2020 r. już 800, w 2021 r. nastąpił skokowy wzrost do liczby 1888, a w 2022 r ta liczba wzrosła jeszcze o 26 proc. osiągając poziom 2379 postępowań restrukturyzacyjnych otwartych w ciągu jednego roku. Dla porównania, równolegle w tych samych latach liczba ogłaszanych upadłości przedsiębiorców spadła z 606 w 2016 roku do 360 w 2022 roku1.

Trend jest więc wyraźny. Inną kwestią jest to, iż na spadek liczby upadłości firm przełożyła się nie tylko rosnąca popularność restrukturyzacji, ale także fakt, iż część przedsiębiorców – osób fizycznych prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą wybierała trzecią drogę, czyli możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jest to droga dopuszczalna po spełnieniu określonych wymagań: złożenia wniosku o wykreślenie z CEIDG i posiadania statusu konsumenta w dacie złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Niemniej jednak, faktem niezaprzeczalnym jest, iż przedsiębiorcy wybierają coraz częściej restrukturyzację, jako alternatywę dla upadłości. Jeżeli następuje to na odpowiednim etapie, jest to oczywiście trend bardzo pożądany.

Jaką ścieżkę restrukturyzacji wybrać?

Sama kierunkowa decyzja o otwarciu restrukturyzacji nie kończy jednak dylematów przedsiębiorcy. Staje on bowiem przed wyborem konkretnego postępowania restrukturyzacyjnego. Ustawodawca zaoferował tutaj aż cztery możliwości:

  • postępowanie o zatwierdzenie układu (PZU),
  • przyspieszone postępowanie układowe (PPU),
  • postępowanie układowe (PU),
  • postępowanie sanacyjne (PS).

Celem wspólnym i zasadniczym wszystkich tych postępowań jest umożliwienie przedsiębiorcy przeprowadzenie restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami. Niemniej jednak – jak zasygnalizowano w tytule artykułu – droga do tego celu różni się w zależności od rodzaju postępowania. Każde z tych postępowań adresowane jest też do innych przypadków, potrzeb i wyzwań, jakie stoją przed przedsiębiorcą otwierającym postępowanie restrukturyzacyjne.

Należy zaznaczyć, iż przyjmujemy tutaj wariant pozytywny, tj., iż chodzi nam w tym przypadku o racjonalnie działającego przedsiębiorcę, którego motywacja jest zgodna w z w/w celem postępowania restrukturyzacyjnego. Pomijamy przypadki (niestety nieodosobnione), kiedy otwarcie restrukturyzacji jest wątpliwie etyczną próbą zyskania na czasie w rozgrywce z wierzycielami i odroczenia nieuniknionej upadłości.

PRZYKŁAD

Przedsiębiorca X Sp. z o.o. znajduje się w trudnej sytuacji finansowej związanej z zamknięciem kluczowego dla niego rynku zbytu towarów (na skutek sankcji i ograniczeń w handlu związanych z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę). Przedsiębiorca nie stał się niewypłacalny. Aczkolwiek realizuje pewne płatności z opóźnieniem i co najważniejsze zakłada, że zanim zdąży przekierować eksport swoich towarów na inne posiadane rynki zbytu (lub pozyskać nowe), utraci płynność. Dlatego zdecydował się na otwarcie restrukturyzacji.

Jego celem jest zmniejszenie skali zadłużenia, a przede wszystkim przedłużenie terminów płatności. Przedsiębiorca wśród wierzycieli ma kilku kluczowych, którymi są kontrahenci zagraniczni oraz instytucje finansowe. W obu przypadkach przedsiębiorca zakłada, że rozbudowana struktura decyzyjna będzie opóźniać negocjacje w celu uzyskania poparcia dla propozycji układowych. Ponadto, dla zachowania rentowności, przedsiębiorca musi ograniczyć produkcję a to z kolei wymusza redukcję zatrudnienia. Z tego samego powodu przedsiębiorca zmuszony jest do szybkiego zredukowania posiadanej floty pojazdów, użytkowanych na podstawie umów leasingu. W swoim planie restrukturyzacyjnym przedsiębiorca zakłada także sprzedaż części składników swojego majątku, co zapewni mu dodatkowe finansowanie oraz umożliwi wykonanie układu zawartego z wierzycielami.

W powyższym przykładzie należy założyć, iż ścieżka, którą wybrał przedsiębiorca to postępowanie sanacyjne. Dalej postaramy się to uzasadnić.

W opisanym przykładzie, ale także generalnie w każdym przypadku, kryteria, jakie przedsiębiorca powinien wziąć pod uwagę przy wyborze formy restrukturyzacji to w szczególności:

  • stopień sformalizowania procedury, który przekłada się także na czas potrzebny zarówno do zainicjowania postępowania restrukturyzacyjnego, jak i do jego przeprowadzenia,
  • zdiagnozowane potrzeby co do głębokości restrukturyzacji, jaką restrukturyzowany musi przeprowadzić w odniesieniu do swojego przedsiębiorstwa,
  • zakres ochrony kontraktowej i egzekucyjnej, jaka jest mu niezbędna dla realizacji celu restrukturyzacji,

ale także pewne kryteria czysto formalne, tj., jaką część zobowiązań restrukturyzowanego stanowią tzw. wierzytelności sporne (czyli wierzytelności kontrahentów restrukturyzowanego, które restrukturyzowany dłużnik kwestionuje)2. Ustawodawca wprowadza tutaj próg sporności wierzytelności, który wynosi 15 proc.3.

Kryteria formalne. Jakie są konsekwencje błędnej decyzji?

Rozpocząć należy od kryterium formalnego, gdyż ma ono istotne znaczenie. Wybór rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego, w granicach przesłanek szczegółowych, należy do dłużnika (zob. art. 7 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego, dalej PrRestr). Jeżeli postępowanie restrukturyzacyjne wszczyna się na wniosek dłużnika (co jest zasadą; wyjątkowo inicjatorem jedynie postępowania sanacyjnego może być wierzyciel), to sąd restrukturyzacyjny nie może otworzyć innego rodzaju postępowania niż to, o które wnosi dłużnik. Jeżeli dłużnik wybrał niewłaściwy z uwagi na jego sytuację rodzaj postępowania, wówczas sąd oddala taki wniosek4 a jeżeli stwierdzi taką okoliczność po otwarciu postępowania, jest to przesłanka do umorzenia postępowania (patrz art. 326 PrRestr).

Na ten aspekt musimy zwrócić szczególną uwagę, w przypadku, gdy rozważamy wybór jednego z pierwszych trzech wymienionych postępowań restrukturyzacyjnych tj. postępowania o zatwierdzenie układu (PZU), przyspieszonego postępowania układowego (PPU) i postępowania układowego (PU). Dwa pierwsze (PZU i PPU) mogą być zainicjowane jedynie w sytuacji, gdy suma wierzytelności spornych restrukturyzowanego znajduje się poniżej w/w progu 15 proc. Natomiast w przypadku postępowania układowego odwrotnie – ten próg musi być przekroczony. W przypadku postępowania sanacyjnego ta przesłanka szczególna nie występuje (por art. 3 PrRestr).

Jaki jest stopień sformalizowania i czas trwania poszczególnych postępowań?

Przechodząc do przesłanek mniej formalnych, ale mających istotne znaczenie z punktu widzenia procesu decyzyjnego, w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na stopień formalizmu poszczególnych procedur i czas ich trwania.

W tym zakresie bezwzględnie i jednoznacznie odróżnia się od pozostałych pierwsze z w/w postępowań restrukturyzacyjnych tj. postępowanie o zatwierdzenie układu. Co najbardziej charakterystyczne, w pierwszej i zasadniczej fazie jest ono przeprowadzane bez udziału sądu restrukturyzacyjnego. Rozpoczyna się od podpisania przez dłużnika z osobą posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego umowy o nadzór nad przebiegiem postępowania. Osoba ta będzie pełniła w toczącym się postępowaniu funkcję nadzorcy układu. Kolejnym istotnym etapem jest obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ)5. Omawiane postępowanie umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika (wspieranego przez nadzorcę układu). Rola sądu restrukturyzacyjnego realizuje się dopiero na etapie zatwierdzenia zawartego przez dłużnika układu z wierzycielami.

Postępowanie o zatwierdzenie układu przewidziane jest, jako postępowanie stosunkowo krótkie. Co więcej, wprowadzony został sztywny, ograniczony ustawowo czas na jego przeprowadzenie (przynajmniej w części pozasądowej). Skutki dokonanego obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego wygasają z mocy samego prawa w terminie czterech miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia, jeżeli dłużnik w tym terminie nie złoży wniosku o zatwierdzenie układu (art. 226g PrRestr).

Pozostałe trzy postępowania restrukturyzacyjne są bardziej sformalizowane i trwają odpowiednio dłużej. Przede wszystkim inicjowane są one w odmienny sposób. Wymagają rozpoznania przez sąd restrukturyzacyjny wniosku dłużnika o otwarcie postępowanie. Sąd rozstrzygając wniosek pozytywnie wydaje postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Od wydania, którego rozpoczyna się dopiero właściwe postępowanie restrukturyzacyjne i powstają pozytywne dla dłużnika skutki otwarcia restrukturyzacji, o których jeszcze poniżej.

Samo właściwe postępowanie restrukturyzacyjne różni się w zależności od tego czy mamy do czynienia z PPU, PU czy też postępowaniem sanacyjnym. Postępowania układowe i sanacyjne są bardziej skomplikowane od przyspieszonego postępowania układowego, gdyż pojawia się bardziej sformalizowany sposób ustalania i weryfikacji spisu wierzytelności sporządzanego w postępowaniu. Przekłada się to na czas trwania postępowania. Postępowanie sanacyjne – co do zasady – trwa z reguły najdłużej, gdyż jego cechą jest możliwość przeprowadzenia tzw. działań sanacyjnych, o których także poniżej.

Dlaczego istotne jest zdiagnozowanie potrzeb, co do głębokości koniecznej restrukturyzacji?

Z punktu widzenia rzeczywistej realizacji celu restrukturyzacji przedsiębiorca musi ocenić, czy wystarczającym środkami w jego sytuacji będzie zmniejszenie skali zadłużenia i odmienne określenie terminów płatności w drodze układu z wierzycielami (redukcja wysokości wierzytelności i ustalenie nowego harmonogramu spłaty). Czy też konieczne są dodatkowe działania. W tym drugim przypadku naprzeciw wychodzi postępowanie sanacyjne (>patrz przykład) i możliwość zastosowania przewidzianych w nim wyjątkowych instrumentów prawnych (których brak w regulacjach prawnych dotyczących innych postępowań restrukturyzacyjnych). W ramach sygnalizowanych już wyżej działań sanacyjnych, restrukturyzacja w tej formie może obejmować także:

  • możliwość odstąpienia od niekorzystnych dla dłużnika umów,
  • możliwość dostosowania poziomu zatrudnienia do potrzeb z wykorzystaniem uprawnień przysługujących wcześniej syndykowi w postępowaniu upadłościowym,
  • możliwość sprzedaży zbędnych składników majątkowych ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej.

Celem tych działań ma być istotna poprawa sytuacji ekonomicznej restrukturyzowanego, na tyle, aby mógł wykonać układ lub zaproponować w ramach propozycji układowych bardziej korzystne warunki spłaty zobowiązań, w celu uzyskania ich poparcia dla zawarcia układu.

Które z postępowań gwarantują dłużnikowi ochronę kontraktową i egzekucyjną?

Po nowelizacji, która weszła w życie 1 grudnia 2021 roku immanentną cechą każdego z postępowań jest przyznanie restrukturyzowanemu na czas prowadzenia postępowania tzw. ochrony kontraktowej tj. ograniczenia bądź zakazu wypowiadania dłużnikowi określonych umów kluczowych dla prowadzenia działalności (np. umowy leasingu) oraz ochrony egzekucyjnej. Ta ostatnia polega generalnie na zawieszeniu postępowań egzekucyjnych, braku możliwości wszczęcia nowych, ograniczeniu egzekucji do przedmiotu zabezpieczenia, możliwości uchylenia zajęć. Zakres tej ochrony i sposób realizacji różni się w poszczególnych postępowaniach.

Na szczególne wyróżnienie w tym zakresie zasługuje po raz kolejny postępowanie o zatwierdzenie układu.

Po pierwsze, dlatego, iż ochrony tej restrukturyzowany dłużnik doznaje już z chwilą dokonanego obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, a więc bez konieczności zaangażowania sądu restrukturyzacyjnego i wydawania przez niego jakiejkolwiek decyzji. W przypadku pozostałych trzech postępowań, potrzebna jest decyzja sądu (co do zasady w formie postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego). W praktyce przekłada się to na to, iż dłużnik po prostu najszybciej jest w stanie uzyskać taką ochronę inicjując postępowanie o zatwierdzenie układu.

Po drugie, w przypadku ochrony egzekucyjnej w PZU mamy odesłanie do regulacji postępowania sanacyjnego (tj. art. 226e PrRestr odsyła do art. 312 PrRestr). A w postępowaniu sanacyjnym mamy do czynienia z najszerszą formą tej ochrony.

Te wymienione elementy należą do ogromnych zalet tego postępowania. Oczywiście, z perspektywy samego dłużnika. Odmienne na to spojrzenie mogą mieć wierzyciele restrukturyzowanego.

Które postępowanie jest najbardziej efektywne?

Gdyby kierować się statystykami i przyjąć, że „restrukturyzowani głosują nogami” należałoby stwierdzić, iż najwięcej przedsiębiorców udało się w kierunku postępowania o zatwierdzenie układu (PZU). Większość ta jest przytłaczająca. W 2022 roku z wymienionych w pierwszej części artykułu 2379 zainicjowanych postępowań restrukturyzacyjnych, 90 proc. stanowiły właśnie PZU6. I bez wątpienia jest to dowód atrakcyjności tej procedury po nowelizacji dokonanej w grudniu 2021 roku, która została dostrzeżona i doceniona przez przedsiębiorców. Niemniej jednak błędnym byłoby założenie, że ta forma restrukturyzacji stanowi panaceum dla wszystkich i na wszystkie choroby restrukturyzowanych. Wiele zależy tutaj przede wszystkim od stopnia głębokości restrukturyzacji, jaka musi być dokonana, aby trwale przywrócić rentowność przedsiębiorstwa restrukturyzowanego. W wielu przypadkach – tak jak w opisanym powyżej przykładzie – aby zrealizować cel restrukturyzacji i osiągnąć trwałe, stabilne jej efekty, należy wybrać inną niż PZU ścieżkę przeprowadzenia restrukturyzacji.

Przypisy:

1 Raporty Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej www.coig.com.pl [dostęp z 10.05.2023 r.]

2 Wierzytelności sporne na gruncie prawa restrukturyzacyjnego to wierzytelności spełniające dodatkowe kryteria opisane w art. 65 ust. 2 PrRestr

3 Chodzi tutaj o stosunek wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem do sumy wszystkich wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

4 Por. R. Adamus Prawo restrukturyzacyjne. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2019

5 Od 1 grudnia 2021 r. istnieje możliwość prowadzenia PZU w dwóch wariantach, to jest w wersji klasycznej obowiązującej do dnia 30 listopada 2021 r. oraz w nowej wersji przewidującej możliwość obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, co pociąga za sobą szeroką ochronę dla dłużnika w trakcie trwającego postępowania restrukturyzacyjnego.

6 Raporty Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej www.coig.com.pl [dostęp z 10.05.2023 r.]

Syndyk i doradca restrukturyzacyjny – czym się różnią?

Posted on by kancelaria

W zakresie różnic pomiędzy doradcą restrukturyzacyjnym a syndykiem, przede wszystkim należy mieć na uwadze, iż licencja doradcy restrukturyzacyjnego uprawnia do wykonywania czynności syndyka w postępowaniach upadłościowych prowadzonych na podstawie Ustawy Prawo upadłościowe oraz nadzorcy i zarządcy na podstawie Ustawy Prawo restrukturyzacyjne jak również dodatkowo zarządcy w egzekucji przez zarząd przymusowy na podstawie Kodeks postępowania cywilnego – komentuje dla portalu Infor.pl adwokat i doradca restrukturyzacyjny Piotr Korzeniowski.

Osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego może ponadto wykonywać czynności doradztwa restrukturyzacyjnego poprzez udzielanie porad, opinii i wyjaśnień oraz świadczenie innych usług z zakresu restrukturyzacji i upadłości. Jest on zatem osobą, która może pełnić różne funkcje w zależności od prowadzonego postępowania czy to upadłościowego, restrukturyzacyjnego, czy też egzekucyjnego, a także pomagać niewypłacalnym bądź zagrożonym niewypłacalnością przedsiębiorstwom poprzez wsparcie prawne i ekonomiczne w zakresie przyszłej restrukturyzacji bądź też ogłoszenia upadłości, jak również osobom fizycznym w zakresie ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego może również być ustanowiona pełnomocnikiem procesowym w postępowaniu cywilnym w sprawach restrukturyzacji i upadłości. Także doradca restrukturyzacyjny może pełnić funkcję tymczasowego nadzorcy sądowego w postępowaniu o otwarcie postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego oraz tymczasowego zarządcy w postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego, jak również tymczasowego nadzorcy sądowego lub zarządcy przymusowego w postępowaniu o ogłoszenie upadłości, jako jeden ze sposobów zabezpieczenia majątku dłużnika.

Syndyk z kolei jest jedynie funkcją jaką może pełnić osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i licencję doradcy restrukturyzacyjnego bądź spółka handlowa, której wspólnicy ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Dodatkowo zarówno osoba fizyczna jaki i spółka muszą posiadać konto doradcy restrukturyzacyjnego w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe. Ustawa Prawo upadłościowe przewiduje również w jakich przypadkach osoba fizyczna lub spółka handlowa nie mogą pełnić funkcji syndyka.

Co do ilości spraw w Polsce przypadających na jednego doradcę restrukturyzacyjnego, z uwagi na stały wzrost liczby wniosków składanych w sądach o ogłoszenie upadłości i otwarcie postępowań restrukturyzacyjnych, a dokładnie trzech rodzajów postępowań, tj. przyspieszonych postępowań układowych, postępowań układowych i postępowań sanacyjnych, jak i stały wzrost obwieszczeń dokonywanych w Krajowym Rejestrze Zadłużonych o ustaleniu dnia układowego (postępowanie o zatwierdzenie układu), należy zauważyć, iż spraw przypadających na poszczególnych doradców restrukturyzacyjnych powinno być zdecydowanie więcej. Powyższe pokazuje, iż w aktualnej sytuacji gospodarczej w kraju doradcy restrukturyzacyjni będą mieć dużo większy wpływ spraw w ramach prowadzonej działalności.

Czy łatwo jest ogłosić upadłość firmy w Polsce

Posted on by kancelaria

Jedna z najczęstszych przyczyn oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości to tzw. „ubóstwo masy upadłości” – komentuje dla portalu Infor.pl radca prawny i doradca restrukturyzacyjny Piotr Glonek.

Przedsiębiorca składa wniosek za późno, wtedy gdy nie ma już w jego majątku środków na przeprowadzenie postępowania upadłościowego. Poza tym należy pamiętać, że wniosek o ogłoszenie upadłości aby był skuteczny i został uwzględniony przez sąd, musi być profesjonalnie przygotowany.

Poza wykazaniem przesłanek ogłoszenia upadłości, czyli zaistnienia stanu niewypłacalności (art. 11 PrUp), wnioskodawca musi dostarczyć szeregu informacji niezbędnych zarówno do oceny czy zasadne jest ogłoszenie upadłości, jak i potrzebnych do przeprowadzenia samego postępowania upadłościowego.

Wymagania w tym zakresie kształtują się inaczej gdy wnioskodawcą jest wierzyciel a inaczej gdy wniosek składa sam dłużnik.

Od wierzyciela, który z natury rzeczy ma ograniczony dostęp do informacji dotyczących samego dłużnika wymaga się mniej.

Dłużnik natomiast składając wniosek musi między innymi dołączyć do wniosku:
1) aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,
2) bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku,
3) oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku oraz inne dokumenty i zestawienia wymienione w szczególności w art. 23 PrUp.

Wniosek musi zostać opłacony. Przy czym poza opłatą sądową (1000 zł) musi zostać uiszczona zaliczka na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości w wysokości jednokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa GUS.

W przypadku braku uiszczenia zaliczki przewodniczący wzywa do jej uiszczenia w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu wniosku. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale 2022 r. wyniosło 6.736,60 zł.

Dopiero prawidłowo przygotowany, opłacony wniosek spełniający wszystkie wymogi formalne oraz wymogi informacyjne może liczyć na pozytywne rozstrzygnięcie.

Praktyka wskazuje, iż pewną grupą wniosków, które ostatecznie nie znajdują rozstrzygnięcia pozytywnego w formie ogłoszenia upadłości są wnioski składane przez wierzycieli w celu „przymuszenia” dłużnika do spłaty zadłużenia. Taki wniosek, po spłacie przez dłużnika należności a jeszcze przed ogłoszeniem upadłości jest cofany przez wierzyciela.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 PrUp jeżeli wierzyciel cofnął wniosek o ogłoszenie upadłości po wykonaniu przez dłużnika zobowiązań, co do których brak spłaty był podstawą złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, kosztami sądowymi obciąża się dłużnika.

Sytuacja prawna zastawnika w postępowaniach restrukturyzacyjnych

Posted on by kancelaria

Z dniem 1 grudnia 2021r. weszły w życie przepisy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, wprowadzające nowy elektroniczny rejestr dotyczący postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Jednak to nie Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) będzie bohaterem niniejszego wpisu a wprowadzone tego samego dnia co KRZ zmiany przepisów Ustawy Prawo restrukturyzacyjne istotne z punktu widzenia ochrony interesów wierzyciela rzeczowego – w szczególności zmiany umożliwiające objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, w tym wierzytelności zabezpieczonych zastawem rejestrowym, bez zgody wierzyciela rzeczowego we wszystkich rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych.

Do tej pory możliwość objęcia układem wierzyciela rzeczowego bez jego zgody przewidywały jedynie przepisy o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 oraz przepisy Ustawy Prawo restrukturyzacyjne dotyczące układu częściowego, który to układ częściowy mógł zostać przyjęty i zatwierdzony wyłącznie w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym.

W wyniku wprowadzonych zmian do Ustawy Prawo restrukturyzacyjne od dnia 1 grudnia 2021r. we wszystkich rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych będzie istniała możliwość objęcia układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, bez zgody wierzyciela rzeczowego. Co do zaś wierzytelności, które powstały przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, w części nieznajdującej pokrycia w wartości przedmiotu zabezpieczenia, podlegają one układowi z mocy prawa

Co należy zrobić aby wierzyciel rzeczowy, w tym zastawnik, został objęty układem bez jego zgody?

Aby osiągnąć powyższy skutek dłużnik powinien przedstawić wierzycielowi rzeczowemu propozycje układowe przewidujące pełne zaspokojenie, w terminie określonym w układzie, jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana albo wygasła, albo przewidujące zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia.

Jak powyższe wpływa na sytuację prawną wierzyciela rzeczowego będącego zastawnikiem?

Wprowadzona do przepisów Ustawy zmiany powodują, iż w przypadku przedstawienia zastawnikowi przez dłużnika propozycji układowych przewidujących pełne zaspokojenie wierzytelności i należności ubocznych przysługujących zastawnikowi, w terminie określonym w układzie, bądź też przewidujących zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego można się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia,  zastawnik pozbawiony zostanie możliwości skutecznego przejęcia przedmiotu zastawu na własność, we wszystkich rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych, nawet w sytuacji jeśli nie wyrazi on zgody na objęcie układem przysługujących mu wierzytelności w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. Przed wejściem w życie powyższej zmiany, taka możliwość istniała po stronie wierzyciela/zastawnika w niektórych postepowaniach restrukturyzacyjnych (zob. uwagi powyżej), po spełnieniu kilku warunków, jak w szczególności przyznania zastawnikowi w umowie zastawniczej uprawnienia do przejęcia przez niego przedmiotu zastawu rejestrowego na własność czy wymagalność wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo.

Czy powyższe zmiany są korzystne dla zastawnika?

Wydaje się, że nie do końca bowiem w sytuacji kiedy restrukturyzacja nie ma szans na powodzenie, wierzyciel rzeczowy zostaje pozbawiony możliwości podjęcia w toku postępowania restrukturyzacyjnego skutecznych działań w kierunku zaspokojenia przysługujących mu wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo poprzez przejęcie przedmiotu zastawu na własność.

Niezależnie od powyższego, w przypadku jeśli po dokonaniu przez wierzyciela analizy dokumentów przedłożonych przez dłużnika, nadzorcę, zarządcę, mimo wszystko wierzyciel rzeczowy wyrazi zgodę na objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, wówczas bez wpływu na objęcie przedmiotowych wierzytelności układem pozostaje treść propozycji układowych przedstawiona przez dłużnika.

Czy zapłacisz za upadłość małżonka?

Posted on by kancelaria

Niekiedy zdarza się, że jeden z małżonków będący przedsiębiorcą boryka się z problemami, które zmuszają go do podjęcia decyzji o ogłoszeniu upadłości. Wówczas należy zadać sobie pytanie: Czy wspólny majątek małżonków w przypadku upadłości jednego z nich wchodzi w skład masy upadłości? Czy rozdzielność majątkowa jest skuteczną ochroną małżonka?

Ustawodawstwo polskie rozróżnia dwa rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych: ustawowy oraz umowny. Pierwszy z nich powstaje z mocy ustawy w momencie zawarcia małżeństwa. Obejmuje on przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej istnienia przez oboje małżonków bądź przez jednego z nich. Drugi rodzaj opiera się na umowie zawartej między małżonkami, która to umowa może wspólność rozszerzyć, ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową. Z chwilą ogłoszenia upadłości jednego z małżonków, w przypadku jeśli w dacie ogłoszenia upadłości istniała wspólność majątkowa małżeńska ustawowa bądź umowna, następuje ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej – zarówno tej ustawowej, jak i umownej. Z mocy ustawy powstaje pomiędzy małżonkami  rozdzielność majątkowa. Majątek wspólny małżonków automatycznie wchodzi w skład masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Do masy upadłości wchodzi także majątek osobisty upadłego małżonka.

Czy rozdzielność majątkowa jest skuteczna?

Przede wszystkim rozdzielność majątkowa ustanowiona między małżonkami w drodze umowy majątkowej małżeńskiej jest skuteczna w stosunku do masy upadłości tylko wówczas, gdy umowa ta została zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Podobnie jest w przypadku, gdy umową majątkową ograniczono wspólność majątkową. W przypadku, gdy okres ten jest krótszy – umowa ta jest bezskuteczna wobec masy upadłości,  w konsekwencji czego majątek wspólny małżonków wejdzie w skład masy upadłości.

Istotny jest również fakt, iż ustanowienie rozdzielności majątkowej na mocy orzeczenia sądu, dokonane w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest tak samo bezskuteczne w stosunku do masy upadłości.

Wyjątkiem jest tu jednak sytuacja, w której pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej złożono co najmniej na dwa lata przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Analogicznie jest w przypadku rozwodu, separacji bądź ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków. Co ważne, rozwiedziony małżonek upadłego albo małżonek upadłego może w drodze powództwa wniesionego do sądu upadłościowego lub zarzutu żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną w stosunku do masy upadłości – jeżeli w chwili powstania rozdzielności majątkowej nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, a powstanie rozdzielności majątkowej nie doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli.

Czy ustawodawca przyznaje małżonkowi upadłego jakąkolwiek ochronę prawną?

Owszem, w takiej sytuacji ustawa otwiera pewną ,,furtkę”, przyznając możliwość dochodzenia należności z tytułu udziału w majątku wspólnym w formie zgłoszenia swojej wierzytelności przez małżonka osoby upadłej do masy upadłości upadłego.

Poza masą upadłości pozostają prawa i rzeczy należące do majątku osobistego małżonka upadłego. Przepisy prawa upadłościowego przewidują również, iż poza masą upadłości pozostają przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, nawet jeśli byłyby one objęte majątkową wspólnością małżeńską. Wyjątkiem są jedynie te przedmioty, które zostały nabyte do majątku wspólnego w ciągu 2 lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W sytuacji błędnego zakwalifikowania przez syndyka do masy upadłości przedmiotów majątkowych, które powinny pozostać poza masą upadłości, małżonek upadłego może żądać ich wyłączenia na podstawie art. 70-74 Ustawy Prawo upadłościowe.

Ponowna wspólność majątkowa po umorzeniu postępowania upadłościowego

Ciekawie przedstawia się także sytuacja, gdy postępowanie upadłościowe zostanie umorzone. Rozdzielność majątkowa, która powstaje w momencie ogłoszenia upadłości, ustaje z chwilą zakończenia, umorzenia bądź uchylenia postępowania upadłościowego. Warto zwrócić uwagę również na fakt, że w tym momencie pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Nie ma znaczenia, jaki ustrój panował w ich małżeństwie jeszcze przed ogłoszeniem upadłości. Aby ponownie występowała między małżonkami rozdzielność majątkowa konieczne jest powtórne wyrażenie woli ustanowienia tego ustroju.

W przypadku upadłości konsumenckiej (osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczych) stosuje się te same przepisy procedury upadłościowej – art. 124-126 prawa upadłościowego. Kwestia ta jeszcze do niedawna budziła kontrowersje, jednak wątpliwości w tym zakresie rozwiał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 2019 r. III CZP 7/19. SN stwierdził, że w upadłości konsumenckiej należy stosować te same przepisy co w upadłości przedsiębiorców.

Nie można wypowiedzieć umowy leasingu, jeśli dłużnik nie płaci rat

Posted on by kancelaria

W takiej sytuacji dłużnik może korzystać z przedmiotu leasingu finansowego służącego do prowadzenia działalności, o ile po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego nie narusza on pozostałych obowiązków wynikających z umowy, a stanowiących podstawę do jej wypowiedzenia.

W przypadku leasingu finansowego – gdzie przedmiot leasingu stanowi u korzystającego dłużnika środek trwały – wszystkie raty leasingowe, tj. zarówno powstałe przed jak i po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, objęte są z mocy prawa układem. Tym samym nie mogą być one uiszczane. W konsekwencji powyższego finansujący nie będzie uprawniony do wypowiedzenia korzystającemu dłużnikowi umowy leasingu finansowego w sytuacji nieregulowania przez niego bądź zarządcę rat leasingowych objętych układem.

Inaczej sytuacja przedstawia się w zakresie leasingu operacyjnego – gdzie przedmiot leasingu nie stanowi u korzystającego dłużnika środka trwałego. Przy tego rodzaju leasingu układem objęte są jedynie wierzytelności (m.in. z tytułu nieuregulowanych rat leasingowych i innych opłat przysługujących finansującemu z umowy leasingu), które powstały przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Podstawę do wypowiedzenia umowy leasingu operacyjnego mogą stanowić w tym przypadku jedynie należności umowne (raty leasingowe) za okres po otwarciu postępowania. Tym samym, jeśli po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego korzystający bądź zarządca nie wykonuje na bieżąco zobowiązań umownych – finansujący będzie uprawniony do wypowiedzenia umowy leasingu operacyjnego, bez konieczności uzyskania w tym zakresie zezwolenia rady wierzycieli, a w sytuacji jej braku sędziego-komisarza.

Przewidziana w Prawie restrukturyzacyjnym ochrona dłużnika przed możliwością wypowiedzenia umowy leasingu, uzależniająca wypowiedzenie umowy leasingu od zgody rady wierzycieli, a w jej braku od zgody sędziego-komisarza, nie dotyczy m.in. przypadków rozwiązania umowy w wyniku upływu czasu na jaki umowa leasingu została zawarta, rozwiązania umowy za porozumieniem stron, jak również sytuacji gdy podstawą wypowiedzenia umowy jest niewykonywanie przez dłużnika bądź zarządcę po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego zobowiązań nieobjętych układem lub inna okoliczność przewidziana w umowie, jeżeli zaistniały po dniu otwarcia postępowania.